دوست تو

حواس‌پرتی و عدم تمرکز یک مشکل شایع و فراگیر است که بسیاری از افراد، از گروه‌های سنی مختلف شامل پیرمردان، جوانان و حتی کودکان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این پدیده به‌ویژه در دنیای امروز که مملو از اطلاعات و محرک‌های متنوع است، به شدت محسوس شده است. علت این معضل می‌تواند به عوامل متعددی برگردد؛ از جمله فشارهای روانی ناشی از زندگی روزمره، وجود فناوری‌های جدید و وسایل ارتباطی که توجه افراد را به‌سوی خود جلب می‌کند، تا بی‌نظمی در خواب و عدم رعایت رژیم غذایی سالم. همچنین، برخی اختلالات مانند ADHD (اختلال بیش‌فعالی) یا اضطراب نیز می‌توانند نقش مهمی در تشدید این مشکل ایفا کنند. بنابراین، بررسی دقیق‌تر ریشه‌های این پدیده ضروری به نظر می‌رسد تا بتوان راهکارهایی برای مقابله با آن ارائه داد.

علت حواس پرتی و عدم تمرکز

تمرکز می‌تواند در برخی مواقع بسیار ساده و در مواقع دیگر چالش‌برانگیز باشد. هنگامی که به موضوعاتی فکر می‌کنیم که نیاز به تفکر عمیق و تجزیه و تحلیل دارند، معمولاً با دشواری‌هایی مواجه می‌شویم. اما برعکس، وقتی به موضوعاتی سرگرم‌کننده و تفریحی توجه داریم، تمرکز بر روی آن‌ها برای ما آسان‌تر است. واژه "مرکز" به معنای تراکم یا فشردگی مجموعه‌ای از اطلاعات است. در اصطلاح، تمرکز به معنای حفظ توجه و نگهداری حواس بر روی یک موضوع خاص است؛ بدون وجود این تمرکز، یادگیری مؤثر نخواهد بود. بنابراین، همه افراد توانایی تمرکز را دارند و باید بدانیم که این توانایی نسبی است؛ هیچ‌کس نمی‌تواند ادعا کند که همیشه حواسش پرت است یا همیشه کاملاً متمرکز باقی می‌ماند.

انجام چند کار با هم، انجام کارهای خسته کننده، افکار آزاردهنده، افسردگی، گرسنگی، استرس و خستگی می توانند قدرت تمرکز و توجه فرد را از بین ببرند و باعث حواس پرتی شوند.

علت حواس پرتی و فراموشی

انجام کارهای خسته کننده

برخی از وظایف ما در طول روز جالب تر از بقیه است. بنابراین کاملاً طبیعی است حین انجام کارهای خسته کننده تمرکز بیشتر مختل شود. وقتی بی حوصله هستید هر چیزی، از تماس تلفنی گرفته تا گرد و غبار روی میز کار می تواند تمرکز شما را از بین ببرد. بنابراین برای حل این مشکل، بین کار به خودتان استراحت دهید و با یک لیوان چای یا بیسکویت از خودتان پذیرایی کنید.

انجام سه کار هم زمان بیشتر از انجام دادن آن ها به ترتیب و پشت سر هم زمان می برد. پس تا جایی که امکان دارد در هر زمان تنها یک کار خاص را انجام دهید.

افکار آزاردهنده

به طور حتم کار کردن در شرایطی که نگران هستید، ساده نیست. اگر دائم به برنامه های مربوط به بچه های تان فکر می کنید یا اگر هنوز بابت بحث کاری دیروز ناراحت هستید، مطمئن باشید نمی توانید در محل کارتان هم موفق عمل کنید. چون این افکار عامل مهمی برای برهم زدن تمرکز است. اگر شما هم با این مشکل روبه رو هستید، برای تمرکز بیشتر و پیشگیری از بروز بیماری های مختلف بهتر است افکار آزاردهنده را روی کاغذی یادداشت کنید تا وضعیت بهتر شود.

انجام چند کار با هم

کودک خردسال تان را در آغوش گرفته اید و کتاب می خوانید. در همین زمان پاسخ ایمیلی را هم می دهید و برای خرید روزانه هم فهرست تهیه می کنید! اگر شما هم در انجام چنین کارهایی استاد شده اید و می توانید چندین کار متفاوت را در یک زمان انجام دهید، دوباره و با دقتی بیشتر به شرایط بیندیشید. تحقیقات نشان داده است هر بار که انسان توجه و تمرکزش را تغییر می دهد تا کار دیگری انجام دهد، زمانی از دست خواهد رفت. بنابراین نتیجه می گیریم انجام سه کار هم زمان بیشتر از انجام دادن آن ها به ترتیب و پشت سر هم زمان می برد. پس تا جایی که امکان دارد در هر زمان تنها یک کار خاص را انجام دهید. با این کار از نگرانی و استرس و بروز مشکلات جسمی ناشی از آن نیز پیشگیری می کنید.

علت و درمان حواس پرتی

گرسنگی

مغز بدون تأمین سوخت مورد نیاز نمی تواند درست عمل کند؛ البته حواس تان باشد صبحانه یکی از مهم ترین منابع تأمین مواد غذایی مورد نیاز بدن است که نباید فراموش شود. بنابراین همیشه به فکر تأمین انرژی باشید و اجازه ندهید گرسنگی، قدرت توجه و تمرکز را از شما بگیرد.

افسردگی

خیلی از افراد به اشتباه تصور می کنند افسردگی به معنای غمگین بودن است. در حالی که طبق نظر متخصصان، افسردگی یکی از بیماری های جدی است که علائم خاص خود را ایجاد می کند و باید به درستی درمان شود. افسردگی علاوه بر ایجاد حس ناامیدی، غمگین بودن، بی تفاوتی و پوچی می تواند تمرکز و توجه فرد را نیز مختل کند. بنابراین اگر شما هم این مشکلات را دارید، بهتر است به یک پزشک متخصص مراجعه کنید تا درمان مناسب صورت گیرد.

متأسفانه بعضی از داروهایی که برای درمان افسردگی یا بیماری های دیگر استفاده می شوند نیز ممکن است با تمرکز فرد تداخل داشته باشند. در این شرایط باید با پزشک یا داروساز صحبت کنید و از وی کمک بخواهید.

استرس و خستگی

استرس مشکلات زیادی برای فرد ایجاد می کند که بر هم خوردن تمرکز یکی از آن هاست. البته وقتی این تأثیرات در جسم هم خودشان را نشان دهند، شرایط بدتر می شود؛ مثل عضلات سفت و دردناک، سردرد یا افزایش ضربان قلب. مطمئن باشید این موارد همگی می توانند تمرکز شما را از بین ببرند. علاوه بر استرس، نباید از خستگی هم غافل شد.

مطالعات نشان می دهد کم خوابی می تواند تمرکز و حافظه کوتاه مدت را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین هیچ وقت به بهانه انجام کار یا تفریح، خواب شبانه کافی ـ 7 تا 9 ساعت ـ را نادیده نگیرید.

کوچک شدن مغز

با کوچک شدن مغز، بخش هایی از آن که مسوول برخی اعمال در انسان است، تحلیل رفته و به مرور از بین می روند. همین مسأله رفته رفته باعث ایجاد برخی مشکلات از قبیل بروز آلزایمر و زوال عقل شده و افراد سالمند و اطرافیان آن ها را با دردسرهای زیادی مواجه می کند.

اثرات ناشی از تحلیل رفتن بافت مغز به طور کلی تمام جوانب زندگی فرد را در بر گرفته و تفکر، احساسات و اعمال او را فرا می گیرد. فرد دچار کاهش حافظه شده و به مرور وقایعی را که برایش اتفاق افتاده است، فراموش می کند. این مسأله حتی می تواند اسم یا نشانی یک فرد را هم شامل شود. فرد ممکن است حالات و احساسات فردی خود را از دست داده و هرچه بیماری پیشرفت کند، با اطرافیان خود بیگانگی بیشتری احساس می کند و در اتخاذ تصمیم و نحوه تفکر خود دچار مشکل می شود.

تمرکز هر شخص به نسبت کاهش عوامل حواس پرتی او افزایش می یابد و بنا به تغییرات موقعیت ذهنی و محیطی او تغییر می کند. بیشتر افراد گمان می کنند که تمرکز یک امر ذاتی و تغییر آن ناممکن است، در حالی که تمرکز یک امر اکتسابی است و باید هر روز پرورش و جهت داده شود و هر کس با هوش عادی خود می تواند به آن دست یابد. پس برقراری تمرکز حواس به میزان کاهش عوامل حواس پرتی بستگی دارد. یعنی هر چه عوامل مزاحم و مخل تمرکز بیشتر باشند توانایی حفظ تمرکز حواس کمتر است و بر عکس. لذا حواس پرتی؛ یعنی خارج شدن از روند مطالعه یا جریان کاری و فرو رفتن در افکار و تخیلات و یا انجام کار دیگر.